MELİKE ELDEM | DİYETİSYEN
Kâinatta bulunan bütün elementler, belirli bir oranda yaratılmıştır. Bu elementler aynı oranlarda fakat daha minimal ölçülerde insan vücudunda da bulunurlar. Nasıl ki dünyada bazı elementlerin eksikliğinde ya da fazlalığında dengeler değişiyorsa, insan vücudunda da bu böyledir. Mesela, bedenimizi en çok tehdit eden denge değişimlerinden birisi, organlarda ya da damarlarda fazla yağ hücrelerinin birikmesidir. Hareketle yakılmayan bu yağ fazlalıkları, vücudumuzda tamiri mümkün olmayan hasarlara sebep olabilir. Organların etrafını çevreleyen yağ molekülleri, zamanla onu yorarak çalışamaz hale gelmesine yol açabilir.
Yağlar neden önemli?
Enerji üretimi için gerekli olan yağların, insan vücudunda da hayati bir fonksiyonu vardır.
Sağlıklı yağ seviyeleri, organlarımızı korumaya yardımcı olur, endokrin ve bağışıklık fonksiyonunda rol oynar.
A, D, E ve K vitaminlerinin vücudumuzda emilip taşınması için de yağlara ihtiyaç vardır.
Yağlar, bağırsakların ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışabilmesi ayrıca dışkının yumuşatılabilmesi için de oldukça önemlidir.
Fazla yağ, sorunların kaynağı
Vücudun ihtiyacından fazla yağ alımı ve bu yağların hareketle yakılmaması, viseral, yani karın içi bölgesinde fazla kiloya dönüşür.
Obeziteye sebep olan aşırı yağlanmanın ise tip 2 diyabet, insülin direnci, kalp hastalığı ve hatta bazı kanserlerle bağlantılı olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra yüksek vücut yağ oranı kişilerde hareket kabiliyetini azaltır. Zamanla bel ve birçok ekleme uygulanan yük artar ve kişinin hayat konforu azalır.
Vücut yağ oranı nasıl ölçülür?
En güvenilir sonuçlara, profesyonel analizler yapan tıbbi cihazlarla ulaşılır. Ancak bunun pratik ölçümü de var. Bunun için ihtiyacınız olan tek şey esnek bir mezuradır. Bel ölçüsü belin en ince yerinden, kalça ölçüsü ise kalçanın en geniş yerinden alınır. Sonra bel ölçüsü kalça ölçüsüne bölünmesiyle bu oran elde edilir.
Bel/kalça oranı kadınlarda 0.85, erkeklerde ise 0.95’in altında ise güvenli kabul ediliyor. Değerleriniz bu rakamların üzerinde ise dikkat etmenizde fayda var. Araştırmalara göre bel/kalça oranı yüksek olan kişilerde kalp damar hastalıklarına, hipertansiyona, şeker hastalığına daha sık rastlanabiliyor.
Yağ birikimini önlemek için neler yapılmalı?
- Katı yağlar yerine; sinir sistemi için oldukça faydalı olan Omega-3, Omega-6 gibi yağ asitlerini içeren zeytinyağı, fındık yağı gibi bitkisel yağlar tercih edilmeli.
- Yağ oranı yüksek kuruyemişleri günde 1 avuçtan fazla tüketmemek gerekir.
- Yemeklerinizi kızartma yerine; fırında, haşlama veya buğuluma yöntemleriyle pişirmek daha sağlıklıdır.
- Etli sebze yemeklerini pişirirken ekstra yağ eklemek riski artırır .
- Fast-food ve hazır gıdalardan uzak durmak gerekir.
- Mayonez, kaymak, tahin, iç yağ gibi yağlı besinler mümkün olduğunca azaltılmalı.
- Hareket etmek. ağırlık kaldırmak, bisiklete binmek, yürümek hem vücudun kas kütlesini artırır hem de yağları yakar.
Çocuklarda yağlanmaya dikkat!
Anne-babalar, çocukların fazla yağ tüketmesine dikkat etmelidir. Tüm dokularında hızlı büyüme gerçekleşen çocuklarda, yağ hücre sayısındaki artış (hiperplazi) dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur. Günümüz çocuklarının hareketten uzak yaşamaları, aşırı yağlı ve sağlıksız gıdalar tüketmeleri şişmanlamalarına sebep oluyor. Raporlar bize, çocukluk çağında sağlıksız beslenen bireylerin yaklaşık %30’unun, ileriki yaşlarında obez yetişkinler olacağını gösteriyor.
