Her yaş grubundan okurumuzun ısrarla sorduğu bir soru var: “Nasıl ve ne kadar egzersiz/spor yapmalıyız?” Bu sayımızda bu konu hakkındaki sorulara genel bir cevap vermek istedim.
Vücudumuzda enerji tüketimine yol açan herhangi bir bedensel hareket, fiziksel aktivite olarak tarif edilir. Bu, bazen evde bahçe işleri ile uğraşmak bazen de yürüyerek işe gitmek olabilir.
Teknolojik gelişmeler ve ulaşım araçlarının yaygınlaşmasıyla günümüzde fiziksel aktiviteye ayırılan zaman ve enerji giderek azalıyor. Yetişkinler işlerine, alışverişe arabalarıyla; çocuklar okullarına servisleriyle gidiyor. Hatta meraklıları futbolu bile artık oturduğu yerden oynuyor. Bu durum çoğu zaman hayatı kolaylaştırıyor gibi görünüyor, evet; bununla birlikte büyük bir halk sağlığı problemini de beraberinde getiriyor!
Yapılan anketler, fiziksel olarak yeteri kadar aktif olmayan insanlarının oranı yüzde 60’ın üzerinde gösteriyor. Hâlbuki hareketli bir hayat tarzı kalp hastalığından diyabete, oradan kansere varıncaya kadar pek çok rahatsızlığa yakalanma riskini ciddi oranda azaltıyor. Ayrıca fiziksel aktivite, fazla kilo almaya mâni olduğu için oluşması muhtemel ikincil problemlere karşı da ciddi bir koruma sağlıyor. Bununla da kalmayıp hipertansiyonu düzenliyor, kan yağlarını düşürüyor, kemik erimesini azaltıyor, psiko-sosyal gelişimi iyileştiriyor!
Çocuklara dikkat
Hareketsizlik sadece yetişkinler için değil, çocuklar için de önemli bir problem. Boşuna erteye kalan arkaya kalır dememişler. Zamanında kazanılmayan alışkanlıklar çoğu kere sonradan edinilemiyor maalesef! Hâl böyle olunca, ilerleyen yaşlarda karşılaştığımız hastalıkların pek çoğu, dolaylı olarak, çocukluk döneminde kazanamadığımız alışkanlıklarımızın bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Köşemizin müdavimleri hatırlayacaktır; hastalıklar, kalıtım (iç) ve çevre (dış) faktörlerinin toplamıdır. Hareketsizliği de pekâlâ dış faktör olarak tanımlayabiliriz. Bu nedenle çocuklarımızı henüz erken dönemlerden itibaren fiziksel aktiviteye yönlendirmeli, onlara spor ve egzersiz alışkanlığı kazandırmalıyız. Bu, ilerde oluşması muhtemel sağlık problemlerinin önünü almaya yardımcı olacaktır. Düzenli egzersiz, aynı zamanda çocuğun öğrenme kapasitesine katkı sağlayacak ve daha sosyal bir birey olmasını temin edecektir.
Erken kalkan yol alır
Fiziksel aktivite, ilerleyen yaşlarda ortaya çıkması muhtemel hastalıkların önlenmesi açısından da oldukça önemlidir. Tabi bu faydanın elde edilebilmesi, söz konusu aktivitelerin düzenli bir şekilde ve her gün yapılmasıyla mümkündür. Yaşlanırken karşımıza çıkacak en büyük tehditlerden birisi fiziksel aktivitenin düzensiz olduğu ya da hiç olmadığı sedanter hayat tarzıdır. İleri yaşlara bir de hareketsizlik eşlik ederse biyolojik yaşlanma hızlanır ve buna bağlı olarak da hastalıklara direnç azalır.
Düzenli fiziksel aktivite;
- Kas kuvvetini korur ve artırır,
- Yorgunluğu azaltır,
- Kalbin ritmini düzenler,
- Kan basıncına yardımcı olur ve kan yağlarının düşmesini sağlar,
- İnsülin aktivitesinin kontrolünü sağlar ve kan şekerinin kontrolüne yardımcı olur,
- Beyin damar hastalıkları gelişim riskini azaltır,
- Olumlu düşünebilme ve stresle başa çıkabilme yeteneğini geliştirir.
Her dönemin aktivitesi ayrı
Uzmanlar, ilkokul çağları için dış mekân oyunlarını ve jimnastiği; lise dönemleri için salon ve saha sporlarını; orta yaşlar için tempolu koşuları ve bisiklete binmeyi; ileri yaşlar içinse yürüyüşü tavsiye etmektedir.
Göbek üzerinden ölçülen bel çevresinin erkeklerde 102 cm’den, kadınlarda 88 cm’den fazla olması metabolik sendrom denilen önemli bir hastalığın göstergelerindendir. Kalp hastalığının sebepleri açısından göbek etrafında biriken yağlar, vücudun diğer bölgelerinde biriken yağlara nazaran daha tehlikelidir. Bu tehlikeden korunmanın en kolay yolu da düzenli ve bilinçli fiziksel aktivitenin artırılmasıdır.
İlle açık alan
Fiziksel aktivite için imkânlar nispetinde iç mekânlar yerine açık alanlar tercih edilmelidir. Şayet imkânlar el vermiyorsa yürüyüş bandında yürüyerek de olsa egzersiz yapmak ihmal edilmemelidir. Unutmadan! Aşırı fiziksel aktiviteyle vücudun gereğinden fazla yorulması da bir başka problemdir. Özellikle ileri yaşlarda önü alınamaz ortopedik problemlere sebep olabilir. Her şeyde olduğu gibi bu konuda da itidali elden bırakmamak, iki ölçüp bir biçmek önemlidir. Haydi kalın sağlıcakla!
Bu konu ile yaptığımız YouTube videosunu aşağıdaki linkten takip edebilirsiniz.
