Bağırsak-beyin bağlantısı, sindirim sağlığımızın duygusal durumumuzu nasıl etkileyebileceğine ışık tutan, büyüleyici ve gün geçtikçe daha çok araştırılan bir konu.
Bağırsak, bakterilerle birlikte “bağırsak mikrobiyomu” veya “bağırsak florası” olarak da bilinen trilyonlarca mikroorganizmaya ev sahipliği yapar. Bu mikroorganizmalar, besinlerin sindirilmesinin yanı sıra, vücut fonksiyonlarını düzenleyen hormonların ve nörotransmiterlerin üretiminde de rol oynar. Bağırsaklarda bulunan yararlı bakteri, virüs ve mantarların arasına zararlı mikropların karışması; sindirim sistemindeki dengeyi bozabilir. Yapılan çalışmalar, disbiyozis olarak tanımlanan bu dengesizliğin kaygı, depresyon ve hatta otizm dahil olmak üzere pek çok duygusal ve zihinsel sağlık problemine yol açabileceğini ortaya koymuştur. Bu durumun, bağırsak mikrobiyomunun mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin üretimindeki rolünden kaynaklandığı düşünülmektedir. Zira serotonin reseptörleri merkezi sinir sistemi, dolaşım sistemi ve kanla birlikte gastrointestinal sistemde de yüksek yoğunlukta bulunur. Bağırsak florası düzensiz olduğunda, serotonin üretimi bozulabilir ve bu da duygusal dengesizliklere yol açabilir.
Bağırsakların Mutlulukla Bir İlgisi Var!
Sindirim sisteminin duygular üzerindeki etkisi, bağırsakla beyin arasındaki anatomik ve fizyolojik iletişimle yakından ilgilidir. Söz konusu irtibat, asıl görevi beyin ve kalp arasındaki iletişimi sağlamak olan ve bağırsaklarla da bağlantısı bulunan vagus siniri aracılığıyla gerçekleştirilir. Aklımızdan limon geçtiğinde beynimizin gönderdiği sinyaller sindirim faaliyetlerini başlatır ve kısa bir süre sonra da ağzımızdaki tükürük salgısı artış gösterir. Buna mukabil, bağırsaklar da beyne sinyaller gönderebilir. Bu bağlantı dolayısıyla sindirim sistemi rahatsızlıkları; kaygı, stres veya depresyonun hem sebebi hem de sonucu olabilmektedir. Söz gelimi öfke, endişe, üzüntü, sevinç, stres gibi etkenler bağırsak mikrobiyomunda değişikliklere ve bu değişiklikler de duygusal dengesizliklere yol açabilir. Öte yandan, sindirim sistemdeki hastalıklar da duygusal dalgalanmalara sebep olabilir. Bu minvalde mutsuz, huysuz yahut ele avuca sığmayan çocukların rahatsızlıklarının temelinde bağırsak problemlerinin yatabileceği de akılda bulundurulmalıdır.
Pratik Bağırsak Sağlığı Testi
Aşağıdaki sorunların çoğunu yahut hepsini sıklıkla yaşıyorsanız bağırsak sağlığınızı gözden geçirmenizde yarar olabilir.
- Ağız kokusu
- Şişkinlik, kabızlık, mide ekşimesi, ishal, gaz
- Egzama, dermatit, akne ve sedef gibi cilt problemleri
- Depresyon, anksiyete, saldırganlık, migren
- Kronik yorgunluk ve uyku sorunları
- Gıda intoleransları
Sağlıklı Bağırsaklar İçin Yedi Öneri
Bol çeşitli ve dengeli beslenin: Türlü meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar ve yağsız proteinler tüketmek, bağırsakta yararlı bakterilerin oluşmasına destek olabilir.
Fermente gıdalar tüketin: Fermente gıdalar beyin aktivitesini artırır ve mikrobiyom sağlığına destek olur. Yoğurt, kefir, lahana turşusu, peynir gibi gıdalar, bağırsak sağlığını düzenleyecek probiyotikler açısından oldukça zengindir.
İşlenmiş gıdalardan kaçının: İşlenmiş gıdalar genellikle bağırsak mikrobiyomunun dengesini bozabilecek ilave şekerler, yapay kimyasallar ve sağlıksız yağlar içerir.
Bol bol su için: Yeterince su içmek, yararlı bakterilerin olgunlaşmasını ve çoğalmasını destekler ve toksinlerin temizlenmesine yardımcı olur.
Düzenli egzersiz yapın: Sağlıklı yaşam için düzenli spor yapmak ve fiziksel aktivite, bağırsak hareketliliğini iyileştirmeye ve faydalı bakterilerin büyümesini desteklemeye yardımcı olabilir.
Uykunuza dikkat edin: Sağlıklı bir bağırsağı korumak için yeterli uyku şarttır. Çünkü düzenli ve yeterli uyku, bağırsak sağlığında rol oynayan hormonların ve nörotransmitterlerin üretimini düzenlemeye yardımcı olur.
Antibiyotiklerden kaçının: Antibiyotikler, bağırsak mikrobiyomunun dengesini bozabilir. Bu nedenle yalnızca kesinlikle gerekli olduğunda ve tavsiye edilen miktarda almak oldukça önemlidir.
