Uzayla ilgili bilmek istediklerimizin sınırı yok. NASA’da yapılan çalışmalar kara delik fotoğrafının çekilmesine kadar geldi. Mars’a gönderilen uzay aracı Perseverance, bize Kızıl Gezegen’in detaylı fotoğrafını gönderirken dünyanın en büyük ve güçlü teleskobu James Webb ise Jüpiter’in ve Neptün’ün daha önce hiç görülmemiş muazzam fotoğraflarını çekti. Bugünlere gelene kadar uzay araştırmalarında pek çok ilginç olay da yaşandı.
İlk Astronot Köpek: Layka
Sanılanın aksine uzaya gönderilen ilk canlı insan değil. “Uzayda bir canlı hayatını koruyabilir mi?” sorusunun yanıtını bulmak için uzaya ilk olarak hayvanlar uzaya gönderildi.
1957 yılında Dünya yörüngesine fırlatılan ilk canlı, iki yaşındaki köpek Layka oldu. Layka, Sovyet uydusu Sputnik 2 ile uzaya gönderildi, fakat görevi canlı tamamlayamadı. 1960 yılına geldiğimizdeyse Belka ve Strelka adlı köpekler uzaya gönderildi. Bu iki köpek uzay yolculuğundan canlı dönmeyi başardı. Uzayın ilk misafirleri arasında bir de şempanze vardı. 1961’de Amerika’nın ilk “astro-şempanzesi” Ham, Merkür’e gönderildi ve uzayda tamı tamına 16 dakika 39 saniye kaldı. 1961’de uzaya gönderilen canlılar arasında fare Hector da var!
Uzaydan Araba Düşebilir!
Bugüne kadar uzaya gönderilen ilginç şeylerden birisi de bir araba oldu. SpaceX uzay şirketinin kurucusu Elon Musk’ın 2018’de gökyüzüne fırlattığı Tesla, hâlen uzay boşluğunda süzülmeye devam ediyor. Aracın sürücü koltuğuna Starman adı verilen ve uzay kıyafeti giydirilmiş cansız bir manken oturtuldu. Falcon 9 roketiyle fırlatılan otomobil görünümündeki uzay aracı, bugüne kadar yaklaşık 3 milyar 182 milyon km yol kat etti. Güneş’in etrafında ise 2,6 tur attı. Aracın 2047 ve 2050’de Dünya’nın birkaç milyon kilometre uzağından uçacağı varsayılıyor.
Sabah Şerifleriniz Hayrolsun!
Uzayda yaşam var mı düşüncesi merak edilen konuların en başında geliyor. O yüzden uzaya gönderilen Voyager uydusu ile uzayda bir canlı ile karşılaşma ihtimaline karşı selamlama için 55 dilden sesli mesaj gönderildi. Bunlardan biri de Türkçe “Sabah şerifleriniz hayrolsun!” cümlesiydi. Ayrıca NASA’nın 2021 yılında Jüpiter’e gönderdiği uzay aracı Lucy’ye insanlığa ve yaşama dair anlamlı mesajlar içeren plakalar yerleştirildi. Bu alıntılar arasında Orhan Pamuk’un kitabından bir alıntı ve “Ağaca balta vurmuşlar ‘sapı bendendir’ demiş.” Türk atasözünün İngilizcesi yer aldı.
Beyaz Perde
Edebiyat ve Patates Turtası Derneği
Yönetmen: Mike Newell Oyuncular: Jessica Brown Findlay, Tom Courtenay
Mary Ann Shaffer ve Annie Barrows tarafından yazılan aynı adlı romandan uyarlanan film, 1940’lı yıllarda geçiyor. Film, yazar Juliet Ashton’un ikinci dünya savaşında Nazi işgali altında yaşayan bir grup insanla arasında geçenleri konu ediniyor. Yeni kitabı için hazırlık aşamasında olan yazar Juliet, bir gün Guernsey adasından gelen bir mektup alır. Mektup, adada yaşayan bir grup insanın kurduğu Edebiyat ve Patates Turtası Derneği üyesi Dawsey’den geliyordur. Bu derneğin ilginç de bir kurulma anısı vardır. Mektupta yazılanlardan oldukça etkilenen Juliet adaya gitmeye karar verir. Bu karar, hayatını ve düşüncelerini de oldukça değiştirecektir.
Küratör
Trınıty College Kütüphanesi
Görkemli mimarisi ve içinde yer alan paha biçilemez eserlerle İrlanda’nın Dublin şehrinde yer alan Trinity Kütüphanesi, bağlı bulunduğu üniversiteden daha ünlü! Turistik bir müzenin girişi ücretli. 1592 yılında kurulan müze, 9. yüzyıla ait el yazması eserlerin yanında dergi, harita ve müzik koleksiyonlarını da içeren 6 milyondan fazla esere ev sahipliği yapıyor. Kütüphanenin 65 metre uzunluğundaki ana odası “Uzun Oda”, 1712-1732 yılları arasında inşa edilmiş. Kütüphanenin en eski kitaplarından iki yüz bini bu “Uzun Oda”da yer alıyor.
Ayraç
Son Kuşlar
Sait Faik Abasiyanik
Sesli kitap olarak dinlemekten en fazla zevk aldığınız eserler hangi yazara ait diye sorsanız hiç düşünmeden Sait Faik derim. Hikâyelerinde öyle ustaca insan fotoğrafı çeker ki, eserlerini dinlerken yahut okurken anlattığı bir fasulye satıcısının yüzündeki tüm mimikleri, hâlini, tavrını, aldatmacasını tüm ayrıntılarıyla hayal edebilirsiniz. Sait Faik, “Son Kuşlar”da bize 19 öyküyle insanları ve insanların mesleklerini icra ederken nasıl bir hâl içinde olduklarını anlatıyor. Öykülerinde İstanbul’u, Burgaz Ada’yı, balıkçıları, Rum ailelerini, mahalle insanlarını, ekmek kavgasını anlatırken bolca doğa tasviri yapıyor. Tabiatın ve insanın değişimini eleştirel bir şekilde resmettiği öykülerini 1952 yılında yazdığını düşündüğümüzde, insanın çevreye verdiği zararın katlanarak büyüdüğünü görüyorsunuz. Usta öykücü, her şeyin yozlaştığı bu günleri görse söyleyecek ne çok sözü olurdu!
Bir Kelime
Zenbil: Farsçada sepet anlamına gelir. Zamanın şeyhülislamı Zenbilli Ali Efendi, fetva almak üzere kendisine başvuranların sorularını evinin penceresinden sarkıttığı zenbille alıp vermesinden dolayı “zenbilli müftü” olarak tanınmıştır.
Bir Söz
“Dünya değişiyor dostlarım. Günün birinde gökyüzünde güz mevsiminde artık esmer lekeler göremeyeceksiniz. Günün birinde yol kenarlarında toprak anamızın koyu yeşil saçlarını da göremeyeceksiniz. Bizim için değil ama çocuklar, sizin için kötü olacak.”
Sait Faik Abasıyanık / Son Kuşlar
Bir Bilgi
NASA, Dünya’ya 11 milyon kilometre uzaklıktaki Dimorphos asteroidine 22,5 bin km hızla giden uzay aracını çarptırmayı başardı. 27 Eylül’de gerçekleşen bu çalışma ile NASA, dünyanın ilk gezegen savunma sistemini başarıyla test etmiş oldu.
