Caner Kaygısız
Tespih namazı, Peygamberimizin başta amcası Hazreti Abbas olmak üzere, yakınlarına tavsiye ettiği bir nafile namazdır. Her rekâtında yetmiş beş defa “sübhânallâhi ve’l-hamdü lillâhi ve lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber” cümlesi okunduğu için bu adı almıştır. Tespih kelimesi, terim olarak “Yüce Allah’ı kendisine yakışmayacak sıfatlardan tenzih ederim. Onu en üstün sıfatlarla anarım.” anlamına gelen “süphanallah” sözünü ve aynı manayı içeren daha uzun zikirleri söylemek anlamına gelir. Başta Ebû Dâvûd, Tirmizî ve İbn Mâce olmak üzere pek çok muhaddis, kitaplarında tespih namazı hakkında hadislere yer vermiştir. Sonraki nesilden bazı âlimlerse bu konudaki hadisleri birer kitapçıkta toplamış, ayrıca eserlerinde Abdullah b. Mübârek gibi önemli âlimlerin bu namazın faziletini dile getirdiklerini belirtmiştir.
Hiç değilse ömürde bir kez kılınmalı
Tespih namazı hakkındaki hadislerin en meşhuru, İbn Abbas’tan nakledilen hadistir. Bu hadise göre Peygamberimiz, amcası Abbas’a tespih namazının nasıl kılınacağını anlatmış, bu namaz vesilesiyle günahlarının affedileceğini söylemiştir. Tespih namazını mümkünse her gün, buna imkân bulamazsa her cuma, ayda, yılda bir kez yahut hiç olmazsa ömürde bir kez kılmayı tavsiye etmiştir.
Bazı kaynaklarda tespih namazında okunan tespihe “ve lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhi’l-azîm” sözlerinin eklendiği, selam vermeden önce okunması gereken özel bir duaya yer verildiği görülmekteyse de bunların sahih bir hadise dayanmadığı anlaşılmaktadır.
Diğer günlük nafile namazlar gibi tespih namazının da tek başına kılınması esastır. Peygamberimiz teravih, husuf, küsuf, istiska dışında herhangi bir nafile namazı cemaatle kılmamıştır. Bununla birlikte bazı fakihler alışkanlık hâline getirilmemek ve ilan edilmemek kaydıyla cemaatle de kılınabileceğini belirtmiştir.
Nasıl ve ne zaman kılınır?
Tespih namazı dört rekât bir namazdır ve şöyle kılınır: “Niyet ettim Allah rızası için tespih namazı (veya nafile namaz) kılmaya” diye niyet edilerek namaza başlanır. Sübhaneke’den sonra on beş kere “Sübhânellâhi ve’l-hamdülillâhi velâ ilâhe illallahü vallahü ekber” denir. Sonra euzü besmele çekilir, Fatiha ve bir sure okunduktan sonra on kere daha “Sübhânellâhi ve’l-hamdülillâhi velâ ilâhe illallahü vallahü ekber” denilir. Bu tespih, rükûya varınca on kere, rükûdan doğrulunca on kere, birinci secdede on kere, secdeden kalkınca on kere, ikinci secdede on kere söylenir. Böylece bir rekâtta toplam yetmiş beş tespih okunmuş olur. İkinci rekâta kalkılınca yine önce on beş kere tespih okunur, ardından besmele çekilip Fatiha ve bir sure okunup on kere yukarıdaki tespih okunur. Kalan rekâtlar aynı şekilde tekrarlanır ve böylece dört rekât tamamlanmış ve toplam üç yüz tespih okunmuş olur.
İsteyen ikinci rekâtta selam vererek isteyen tek selamla kılabilir. Tespih namazının belli bir vakti yoktur, kerahet vakitleri dışında günün herhangi bir vaktinde kılınabilir. Tespih namazında sehiv secdesi yapmak gerekirse, sehiv secdesi normal zamanlardaki gibi yapılır, o secdelerde tespih namazına özgü tespihler okunmaz.
Tespih namazında da diğer namazlarda olduğu gibi Fatiha’dan sonra herhangi bir sure veya birkaç ayet okunabilir. Bununla birlikte bir rivayete göre İbn Abbas, bu namazda hangi surelerin okunması gerektiğini soranlara “Tekasür, Asr, Kâfirun ve İhlas” cevabını vermiştir.
Tespih namazıyla namazın her rüknünü hissederiz
Tespih namazı özellikle camilerde kılınan, özel gecelere mahsus bir namaz değildir. Evde tek başımıza da kılabiliriz ve böylesi daha faziletlidir.
Teheccüt namazının arkasından tespih namazı kılınabileceği gibi günün herhangi bir vaktinde de kılınabilir.
Tespih namazı, namazın her rüknünde uzunca durma konusunda bir çeşit alıştırma yapmamızı sağlar. Tespih namazı kılarken rükûnun, rükûdan sonra kavmenin, iki secde arası celsenin de namazın bir rüknü olduğunu hissederiz.
