Caner Kaygısız
Sözlükte “namazın rükünlerinden biri” anlamındaki secde kelimesiyle “yanılma, unutma, dalgınlık” gibi manalara gelen sehv kelimesinin terkibinden oluşan sehiv secdesi, terim olarak namazdaki belirli eksiklik, fazlalık ya da yanlışlıkları telafi etmek amacıyla yapılan iki secdeyi ifade eder. İslam âlimleri, bu konuda farklı görüşler beyan etmiş olsalar da genel olarak sehiv secdesi, namazı tam ve hatasız kılmak için önemli bir yeri ifade eder.
Sehiv secdesinin kaynağı nedir?
Sehiv secdesi, Hz. Peygamber’in uygulamalarına dayanmaktadır. Hadislerde, namaz sırasında yapılan bazı hataların sehiv secdesiyle düzeltilebileceği belirtilmiştir. Peygamber Efendimiz, beşer olmanın doğası gereği namaz sırasında bazı hataların meydana gelebileceğini ve bu hataların sehiv secdesiyle telafi edilebileceğini öğütlemiştir. Özellikle Müslim ve Buhari gibi hadis kitaplarında yer alan rivayetler, bu uygulamanın İslam’daki yerini ve önemini gösterir. Ayrıca, İslam fıkhı kitaplarında da sehiv secdesi ile ilgili çeşitli örnekler ve açıklamalar bulunur. Âlimlerin bu konudaki görüşleri, mezhepler arasında farklılıklar arz etse de kaynakları temelde aynı hadis ve uygulamalara dayanmaktadır.
Sehiv secdesi niçin yapılır?
Sehiv secdesi, namazda fark edilen eksiklik, fazlalık veya yanlışlıkların düzeltilmesi maksadıyla yapılır. İslam’da namaz, dikkat ve özen gerektiren bir ibadettir. Ancak insan, çeşitli sebeplerle namazda bazen dalgınlık yaşayabilir ya da bir şeyleri yanlış yapabilir. İşte bu türlü hatalar, sehiv secdesi ile telafi edilir. Söz gelimi Hanefi mezhebine göre namazın rükünlerinden birini tekrar etmek, öne almak veya geciktirmek; kılınan rekat sayısında tereddüt yaşamak; selam vermek gerekirken yanılarak ayağa kalkmak ya da vacibi terk etmek gibi sebepler, sehiv secdesini zorunlu kılar. Sehiv secdesinin yapılması, namazın geçerliliğini korur ve bozulmasını engeller.
Nasıl yapılır?
Sehiv secdesi, Hanefi mezhebine göre selamdan sonra, Şafii mezhebine göre selamdan önce yapılır. Hanefiler’e göre sehiv secdesinin yapılışı şöyledir: Namazın sonundaki oturuşta tahiyyat ve salli barik duaları okunduktan sonra iki tarafa selam verilir, sonra arka arkaya bilinen şekliyle iki defa secde yapılır. Oturulup tahiyyat duası okunur, ardından iki tarafa selam verilerek namazdan çıkılır.
Cemaatle kılınan namazda sehiv secdesi yapılır mı?
Sağ tarafa selam verildikten sonra hemen sehiv secdesi yapılması ve salli barik dualarının sehiv secdesinden sonraki oturuşta okunması yönünde de görüşler vardır. Bu ikinci uygulama, özellikle cemaatle kılınan namazda imam için daha uygun bulunmuştur. Cemaatle kılınan namazda imam sehiv secdesini gerektiren bir yanlışlık yaparsa onunla birlikte cemaat de bu secdeleri yapar. İmama uyanın yaptığı yanlışlıklardan dolayı sehiv secdesi gerekmez.
Sehiv secdesinin uygulanışı hem cemaatle hem de yalnız başına kılınan namazlarda namazın geçerliliğini ve sevabını koruyan önemli bir araçtır.
