Devrim Öztürk
Güzel Türkçemiz sohbet, muhabbet üzerine onlarca atasözüyle doludur: “Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.”, “Değirmen iki taştan, muhabbet iki baştan.”, “Gönül sohbet ister, kahve bahane!” Sohbet, insanoğlunun manevi gıdası. Beden için su, ekmek neyse; gönül için de sohbet o demek. Eğer eşler birbirleriyle uyum içinde güzel sohbetler edebiliyorlarsa hem kendi gönüllerini doyuruyorlar hem de yavruları için en uygun gelişme zeminini hazırlıyorlar demektir.
Eğitimin mayasının tutması için gerekli olan her şey aile sohbetlerinin duygusal, sıcak, sağlıklı iletişiminde mevcuttur. Çağımızın pek çok sorunu, sağlıklı aile içi iletişimle doğal yollarla çözülebilecek problemlerdir. Ne var ki çağımızın şartları sohbete mâni olduğundan, bu tabii denge bozularak aileler kısır döngülerden kurtulamaıyor.
Neden Sohbet Edemiyoruz?
Televizyon, Play Station, tablet ve telefonların büyülü dünyasına bazen öyle kapılıp gidiyoruz ki zamanın nasıl geçtiğini fark etmiyoruz bile! Aslında giden zaman, ailemize ayırmamız gereken süreden çalınmış oluyor. Sosyal medyada, başkalarının dünyalarında gezinirken fark etmeden, sessiz adımlarla kendi dünyamızdan uzaklaşıyoruz! Pek çok anne ve baba, sohbet talebinin çocuklarından gelmesini bekliyor.
Hatta aynı ebeveynler, evlatlarının kendilerine mesafeli durduğundan şikayetçidir hep. Ancak muhtemelen çocukların çoğu, aile içi iletişim ihtiyacının farkında bile değil. Belki de bu konuda anne babalarından beklenti içindedirler. Biz, ebeveyn olarak bu ihtiyacın farkında olduğumuz için onların bize gelmelerini beklemeden, biz onların odalarına uğrayabilir, onlara sorumluluklarını hatırlatmadan nasıl olduklarını sorabilir, onların ruh dünyalarına dokunabiliriz. Anne oğul, baba kız olarak veya anne kız, baba oğul olarak farklı kombinasyonlarla özel zamanlar geçirebilir, çocuğumuzun sevdiği bir yiyecek veya içeceği evde hazırlayarak veya dışarıda ısmarlayarak onlarla sohbet etme imkânları oluşturabiliriz.
Sohbet Çocuklarımızı Sosyalleştirir
Çocuklar, gençler duygularını ve düşüncelerini ifade etmeyi, sağlıklı bir aile ortamında öğrenirler. Farklı olayların fikirlerin duygu ve düşüncelerin paylaşıldığı zeminlerdir aile sohbetleri. Bazen eşler siyasi bir konuyu bazen edebi veya dini bir mevzuyu veya ilgi alanlarındaki herhangi bir konuyu tartışırlar.
Bazen çevrelerindeki kişiler, aileleri, akrabaları, komşuları, iş arkadaşları vb. aralarında geçenlerden onlardan duyduklarından bahseder, bazen de çocukluklarında yaşadıkları bir olayı anlatırlar. Eşler birey olarak kendilerini ne kadar geliştirmişlerse sohbetleri de o kadar güzel ve doyurucu olacaktır. Eğitim, kültür, güzel duygu ve düşünce, iletişim, güzel konuşma sanatı, hepsi sohbetin niteliğini artıracaktır. Sohbet edebilme yeteneği öncelikle aile ortamında kazanılır ve başka insanlarla sosyalleşerek hayat boyu geliştirilir.
Temel Kavramlar Ailede Öğrenilir
Sağlıklı bir ailede eşler ve aile üyeleri arasında pek çok konuda sohbet edilir. Doğruluk, güzellik ve şefkat aile içi ilişkilerde ön plana çıkar. Sohbet içinde çocuk ve gençlere geçmişten gelen kültür mirası, farklı fikirler, düşünceler, âdetler, görenekler, deyimler, atasözleri, kavramlar davranış biçimleri yoluyla aktarılır. Anlık gelişen sohbetlerin haricinde, aile içinde belli periyodlarda toplantılar da yapılmalıdır. Bu toplantılarda herkes kendi taleplerini dile getirmeli, düşüncelerini paylaşmalı ve karar alma sürecine katılmalıdır. Tatilin nasıl geçirileceği, misafirlerin ne şekilde ağırlanacağı, bayramda ziyaretlerin ne şekilde yapılacağı, kurbanın nasıl, nerede kesilebileceği, eve neler alınacağı, ne şekilde dekore edileceği, kimlere yardım yapılacağı, evdeki iş bölümü gibi pek çok konuda konuşulup sohbet edilebilir.
Sağlıklı Ailelerin Ortak Özelliği: Nitelikli Sohbet
Sohbetler birbirini tanıma, anlama fırsatlarıdır ve keyif almak, paylaşmak için yapılır. Sohbet esnasında sürekli problemler çözülmeye kalkılır, her fırsatta kişiler ihtiyaçlarını sıkıntılarını dile getirir şikayet edip dururlar, karşılarındakini suçlarlarsa sohbetin tadı tuzu kaçar, konuşma da sohbet olmaktan çıkar. Yapılan çalışmalar, sağlıklı ailelerde birlikte geçirilen zamanda iletişimin onda dokuzunun sohbet, destekleme, iltifat, benlik açma, duygu ve düşüncelerini ifade etme anlamı içeren sözler söylemeye karşılık sadece onda birinin problem çözümü amaçlı yapıldığını ortaya koyuyor.
Eşler bir konuda farklı düşünseler dahi, sohbetin o andaki tadını bozmamak için ortamda gerginlik meydana getirmemeye özen göstermeli ve karşısındakini incitmemeye çalışmalıdır. Sohbeti güzel ailelerde çocuklar, anne babalarıyla, kardeşleriyle ve başka insanlarla nasıl konuşulacağını doğal olarak öğrenirler. Aileler çocuklarının sohbete katılması için rahat bir ortam sağlarlarsa hem onları daha yakından tanımış olur hem de onların kendilerini tanımalarına fırsat vermiş olurlar.
Çocuğunu tanıyan bir anne baba onun hakkında daha az kaygı duyar. Böylece disiplin sağlamaya çalışırken aşırı koruyucu davranmaya, çocuk ve gencin sağlıklı gelişmesine engel olacak şekilde sert uygulamalara gerek duyulmaz. Sohbet ederken birçok problemin çözümü için gereken uygun zemin de hazırlanmış olur. Sohbet içinde her zaman problem çözülmese de sohbet esnasında ortaya çıkan konular, gündeme gelen problemler önem sırasına göre en uygun zamanda uygun kişilerle ele alınıp çözüm yolları üretilebilir.
Sevilme Ve Onaylanma İhtiyacımızı Giderir
Sevilme, değer görme ve onaylanma ihtiyacımızı ilkin evimizde, ailemizle olan iletişimimizde gideririz. Sağlıklı bir aile ortamında karşılıklı sevgi ve saygının paylaşıldığı ortamdır. Uzmanlar, psikolojik sorunlar yaşayan yetişkinlerin çoğunun çocukken yeterince sevilmediğini ve onaylanmadığı söyler. İleride ruh ve beden sağlığı iyi olan yetişkinler olabilmeleri için hâlen aynı evi paylaştığımız çocuklarımızla daha fazla yakınlaşmaya ve sohbet etmeye ihtiyacımız var.
Güven Ortamının İnşasına Katkı Sağlar
İnsanların eleştiri karşısında savunmaya geçmesinin önemli nedeni kendilerine ve karşılarındakine güvenmemesidir. İyi sohbet edebilen kişiler birbirinin sırlarını tutabilen, birbirine saygı gösteren, fikrî ayrılıkları ortaya çıktığında karşılıklı birbirini suçlamayan, sözünü kesmeyen, birbirine maddi manevi zarar vermeyen kişilerdir. Bu da karşılıklı duyulan güvene bağlı olarak aile fertlerinin çok yönlü gelişmesi için uygun paylaşım ortamını sağlar ve geliştirilir.
Çocukların Özgüvenini Artırır
Anlaşıldığını bilen kişi, pek çok küçük konuyu büyütmez, özgüven sahibi olur. Böylece eleştirileri de daha kolay kabul eder. Aile üyeleri birbirinden aldıkları güçle hayat zorluklarına karşı daha dayanıklı olurlar. Güven duygusu olan kişi, eksik yanlarını düzeltmek için kendisini daha güçlü hisseder, onaylandığı, destek aldığı yönlerinden güç alarak değişim için gerekli enerjiyi kendisinde bulur. Bu da kişilerin hem farklılıklara saygı göstermesini hem de problemlerini çözmesini kolaylaştırır.
Aile İçi Sohbetlerle Çözülebilecek Bazı Konular:
- Kendine güvensizlik, kaygı bozukluğu, yalnızlık duygusu, duygusal sorunlar.
- Eşler arası anlaşmazlıklar, iletişim bozuklukları.
- Yanlış anlamalardan kaynaklanan sorunlar.
- Anne-baba çocuk-genç anlaşmazlıkları.
- Gencin okul ve arkadaşlarıyla ilgili sorunları.
- Kuşak çatışmaları, kültür farklılıkları.
